Menopauze en angst
Een veel voorkomend symptoom waardoor je je gestrest, angstig of gespannen voelt. Het kan lichamelijke symptomen veroorzaken, zoals hartkloppingen, en kan symptomen zoals opvliegers verergeren.
Wat is menopauze-gerelateerde angst?
Het ervaren van angst komt vaak voor tijdens de overgang. Het is een onaangename sensatie waardoor je je angstig, gespannen kunt voelen, en het kan je plotseling overkomen of het kan langzaam opkomen.
Het is belangrijk dat je weet dat angst een normale menselijke reactie is op stressvolle situaties. Het begint een probleem te worden wanneer het moeilijk wordt om je angst onder controle te houden, waardoor je je gestrest of overweldigd voelt en je vermogen om het leven te leiden zoals je dat wilt in de weg staat.
Angst kán het enige symptoom zijn dat je ervaart tijdens de perimenopauze. Veel vrouwen leggen het verband niet en denken alleen maar dat ze er niet (meer) mee om kunnen gaan zoals vroeger.
Als je last hebt van angst, ben je zeker niet de enige. Angst kan iedereen overkomen, ook degenen die nog nooit eerder mentale gezondheidsproblemen hebben gehad.
Angst kan leiden tot lichamelijke klachten zoals:
– Snelle hartslag
– Hartkloppingen
– Het gevoel van ziekte of misselijkheid
– Trillen of trillen
– Zweten
– Droge mond
– Pijn op de borst
– Hoofdpijn
– Snelle ademhaling
– Paniekaanvallen – dit zijn ernstige aanvallen van angst, die plotseling optreden, vaak zonder waarschuwing en zonder duidelijke reden.
Wat veroorzaakt menopauze-gerelateerde angst?
Tijdens de perimenopauze en de menopauze speelt zich een combinatie van factoren tegelijkertijd af, dus het kan moeilijk zijn om de oorzaak van je angst aan één ding toe te schrijven. Angst gaat soms, maar niet altijd, hand in hand met een somber humeur en symptomen van depressie.
Het is belangrijk om te begrijpen dat veel stemmingswisselingen kunnen optreden als gevolg van de hormoonveranderingen in de hersenen, en dat je hier geen controle over hebt. Het is niet jouw schuld of een teken van zwakte of dat je er niet mee om kunt gaan. Dit te weten kan op zichzelf al nuttig zijn.
Net als bij depressie kan angst optreden omdat dalende oestrogeenspiegels de manier veranderen waarop de hersenen functioneren. Studies [1] hebben aangetoond dat oestrogeen gekoppeld is aan de hoeveelheid serotonine (het ‘gelukshormoon’) in de hersenen. Er zijn aanwijzingen [2] dat de oestrogeenspiegels ook verband houden met de cortisolspiegels – het stresshormoon – zodat wanneer de oestrogeenspiegels dalen, de cortisolspiegels stijgen. Het is waarschijnlijk dat er ook andere hormonen en chemische factoren bij betrokken zijn – de hersenen zijn ingewikkeld!
Sommige hersenen zijn gevoeliger voor de gevolgen van veranderende hormoonspiegels dan andere. Het is waarschijnlijker dat je tijdens de menopauze last krijgt van stemmingswisselingen als je bijvoorbeeld aan een postpartum depressie hebt geleden, en het premenstrueel syndroom (PMS) kan verergeren en of verbreden in de perimenopauze.
Als je in het verleden al een angststoornis hebt gehad, is het belangrijk om je ervan bewust te zijn dat dit tijdens de overgang weer kan voorkomen of verergeren.
Hoeveel vrouwen ervaren doorgaans angst als gevolg van de menopauze?
Angst is een veel voorkomend symptoom van de overgang. Uit één onderzoek blijkt dat meer dan de helft van de geïnterviewde vrouwen (45-65 jaar oud en in de overgang) last had van stemmingsveranderingen [2].
Is angst gekoppeld aan een bepaald stadium van de menopauze?
Angst kan in elk stadium van de overgang optreden. Het kan heel vroeg tijdens de perimenopauze binnensluipen voordat je menstruatie is veranderd. Het kan subtiel beginnen en je realiseert je misschien niet dat het verband houdt met de overgang. Daarom is het belangrijk om je bewust te zijn van dit (minder bekende) symptoom.
Angst kan tijdens de perimenopauze erger zijn, en het is niet te zeggen of dit vanzelf weer overgaat. Als het je teveel beperkt in je dagelijks leven of wanneer je merkt dat het de kwaliteit van leven negatief gaat beïnvloeden dan is het goed om hulp te zoeken. Hieronder kun je lezen dat er een aantal opties zijn om ermee om te gaan.
Hoe kan angst worden behandeld?
De weg naar een beter gevoel is voor iedereen anders. Behandelingsopties zijn vergelijkbaar met die welke kunnen helpen bij de symptomen van depressie.
Tijdens de overgang, wordt het belangrijker om goed voor jezelf te zorgen. Zorg ervoor dat je voldoende slaap en lichaamsbeweging krijgt en eet een gezond, uitgebalanceerd dieet, waarbij je suiker en bewerkte voedingsmiddelen beperkt.
Veranderingen in levensstijl
Lichaamsbeweging kan op zoveel manieren wonderen doen bij angstgevoelens: het verhoogt je gevoel van welzijn, eigenwaarde, lichaamsbeeld en gevoelens van geluk, en het vermindert je stress- en angstniveau. Als je nog niet aan lichaamsbeweging doet, probeer dan eens te kijken hoe je wat beweging aan je dag kunt toevoegen.
Het kan zijn dat je je moe voelt en dat dit wel het laatste is waar je zin in hebt. Maar probeer gewoon je sportschoenen aan te trekken en zelfs maar vijf minuten naar buiten te lopen – een korte wandeling is beter dan helemaal niet sporten en het kan je echt helpen om je beter te voelen.
Ontspanning
Het klinkt eenvoudig, maar kan soms moeilijk en frustrerend zijn om tussen je werk, je gezin en huishouden nog tijd te vinden hiervoor. Toch is het belangrijk om voor jezelf te kiezen.
Probeer iets te vinden dat bij jou past. Het kan yoga (bijv. yin yoga of yoga nidra), ademhalingstechnieken, meditatie, een cursus Mindfulness of iets heel anders zijn.
Therapie
Cognitieve gedragstherapie (CGT) is bewezen effectief. Je onderzoekt daarbij samen met je psycholoog of therapeut wat je gedachten en gevoelens zijn, het geeft inzichten en je leert om met je klachten om te gaan en je stemming te verbeteren.
Hormoonsubstitutietherapie (HST)
Als de stemmingsveranderingen verband houden met de perimenopauze en/of de menopauze, zijn er aanwijzingen dat HST je humeur en angstgevoelens kan verbeteren [3]. Het kan de moeite waard zijn om het te proberen, zelfs voor een korte periode, om te zien of het helpt. Nog beter is om dit samen te doen met aanpassingen in je leefstijl zoals lichaamsbeweging en/of yoga e.d.
Het kan zijn dat je je zorgen maakt over het gebruik van HST vanwege de risico’s waarover je in de media hebt gelezen, met name op het gebied van borstkanker. In werkelijkheid zijn deze risico’s voor de meeste vrouwen heel klein. Leefstijlfactoren, zoals overgewicht en de hoeveelheid alcohol je drinkt, kunnen een grotere invloed hebben op het risico van borstkanker dan HST. Voor de meeste vrouwen wegen de voordelen van HST, de vermindering van klachten en de verlaging van het risico op osteoporose en hart- en vaatziekten, ruimschoots op tegen de kleine risico’s.
Medicatie
Antidepressiva spelen ook een rol bij het beheersen van angstgevoelens, vooral als je lijdt aan een angststoornis die geen verband houdt met de overgang. Antidepressiva kunnen, indien nodig, evenals HST gebruikt worden.
Ze kunnen nuttig zijn als je lijdt aan een chronische angststoornis die verergert tijdens de overgang. Het is belangrijk om met de huisarts te praten als dit voor jou geldt.
Antidepressiva kunnen nuttig zijn als de angst het vermogen om je leven te leiden in de weg staat en als je geen HST wilt gebruiken, of als je hebt ontdekt dat HST te weinig/geen resultaat heeft.
Ze kunnen angst wegnemen, u helpen slapen en sommige vormen van antidepressiva kunnen ook helpen bij opvliegers. Hoewel ze voor velen zeer effectief zijn, kunnen antidepressiva bijwerkingen hebben. De huisarts zal deze met je bespreken. Ook tijdens het gebruik van antidepressiva is het belangrijk om je leefstijl aan te passen (zoals lichaamsbeweging, vermindering van koffie en alcoholgebruik, stoppen met roken, en starten met bodymindtechnieken zoals bijv. yoga) en in therapie te gaan, zoals geadviseerd door je arts.
References
- Source: Rubinow, DR, et al. Naturally occurring changes in estradiol concentrations in the menopause transition predict morning cortisol and negative mood in perimenopausal depression. Clin Psychol Sci 2016; 4: 919–935.
- Source: Menopause – Understanding the impact on women and their partners, Heather Currie, Sara J Moger (based on three online surveys with women 45+ with menopause symptoms (currently/in previous 10 years; 2015/n=1,000; 2016/ n=1,000; 2017/n=650 women and n=350 partners)
- Source: NICE NG23 2015
Bron: My Menopause centre
